Неге әлемде бал араларының популяциясы тез қысқарып жатыр және бұл бізге қандай қауіп әкелмек? Бұған кім кінәлі – пестицидтер ме, кенелер ме жоқ немесе адамдар ма? Бұған не шара қолданса болады? Әлемде жаңа дағдарыс болмақшы — бұл жолы экономикалық емес, қарыз емес, бал араларына қатысты дағдарыс. Өсімдіктерді тозаңдататын және фермерлерге егін жинауға мүмкіндік беретін еңбекқор жәндіктер бірнеше жылдан бері көптеген елдерде керемет үлкен қарқынмен өліп жатыр. Экологтар дабыл қағып, жаһандық экожүйе үшін қауіп төніп тұрғаны туралы айтады.
Greenpeace тозаңданудан түсетін ғаламдық пайданы 265 миллиард еуроға бағалайды, бірақ бұл төмендетілген баға екендігі айтылған, себебі шын мәнінде тозаңдатқыш -жәндіктер таптырмайтын болғандықтан, олардың бағасы да құнсыз. "Бізді көктемнің жарқын күнімен қарсы алатын гүлдер мен бояулардың мол екендігін қалай бағалауға болады?"- деп жалғастыруда экологтар. Егер әлемдегі барлық аралар бір уақытта жоғалса, өнімнің 75 пайызы қауіп төнеді. Кейбір өсімдіктер тек өз бетімен тозаңдана алмайды, сондықтан олар толықтай араларға тәуелді — олар адам тұтынатын барлық тағамның үштен бір бөлігін құрайды.
Алғашқы бірнеше жылдарда бұл проблема тек жергілікті болған, бірақ 2010 жылдың басында басқа континенттерге де көшті. Егер бұрын аралар тек жоғалып кеткен болса, содан кейін өле бастады. 2013 жылы Greenpeace баяндамасында жәндіктердің өлім-жітімі Еуропа бойынша орта есеппен 20 пайызға (популяцияның жалпы көлемінен) дейін өсті, ал кейбір елдерде 53 пайызға жетті деп айтылған. Осыған ұқсас жағдайлар басқа құрлықтарда да қалыптасты. Ара ұяларының (немесе колониялардың) орналасу ерекшелігіне байланысты бір ересек жәндіктің ауруы басқа мүшелердің өлуіне әкеп соқтырды.
Бал аралардың жұмбақ өлімінің нақты себебін ешкім дөп басып айтқан жоқ. Ғалымдар көптеген факторлардың үйлесімімен түсіндіреді. Бұл химикаттардың, пестицидтердің және инсектицидтердің әсері, араларды кенелердің, бактериялардың, зеңдер немесе вирустармен зақымдануы. Аралардың шамамен 20-30% пестицидтер мен гербицидтерді бақылаусыз қолдануынан өледі. Пестицидтер тікелей тозаңдарды ұяға таситын араларды зақымдайды және ол жас жәндіктерді уландырады немесе оларды әлсіретеді. Екеуінің арты да жәндіктердің өлуімен аяқталады. Еуро Одақта проблеманың күрделілігін түсіне отырып, оның салдарын ғана емес, алдын алуды шешті. Осы жылдың сәуір айында аралар үшін ең улы пестицидтерге - неоникотиноидтерге тыйым салынды. Неоникотиноидтар ауыл шаруашылығы қызметкерлері арасында кеңінен танымал болды, олар барлық дақылдарға себіледі және осы дақылдардың барлық тұқымдарын дәрілейді, сондықтан байланыс өсімдіктердің өсуі мен дамуының кез келген сатысында қауіпті болып табылады. Нәтижесінде пестицидтермен уланған аралар тік сызық бойынша ұшу қабілетін жоғалтады( beeline), бөтен колонияларға ұшып кетеді, қысқы кезеңде ара ұяларын тастап кетеді және басқа да неврологиялық ауытқуларды көрсетеді, олар олардың өлуіне немесе жоғалуына әкеп соғады.
Неоникотиноидтар жалпы ортада үлкен танымалдыққа ие болды. Ғылыми зерттеулер ара колонияларының бұзылуы мен осындай пестицидтерді пайдалану арасында тұрақты байланыс бар екенін растады. Сондай-ақ имидаклоприд, клотианидин және тиаметоксам араға теріс әсер ететін мынадай ғылыми деректер пайда болды, ал соңғы жылдары аралар популяциясының төмендеуі ауыл шаруашылығында пестицидтерді пайдаланумен байланысты.
"Аралар өлгеннен кейін адамзат тек төрт жыл ғана өмір сүреді". Бұл фразаны Альберта Эйнштейн айтқан деп қателесіп айтылады, әрине бұл жағдаймен келіспеу қиын. Бұл ретте, ара әлемі бір ғана пестицидтерден емес, адамның қатысуымен пайда болған проблемалардың тұтас кешенінен зардап шегетінін ұмытпау керек.
