Патулин-адамға бірқатар уытты әсер беретін микотоксин болып табылады. Адам рационындағы патулинді тұтынудың негізгі көздері алма шырыны мен нектары болып табылады, cол себепті алма құрамында көбінесе осы микотоксиннің болуын байқалады.
Алайда, сүйекті және жұмсақ жемістерді қоса алғанда, басқа жемістерде де патулиннің болуы туралы да хабарланған болатын. Олардың көпшілігі маусымдық, қысқа уақыт ішінде тұтыну үшін жарамды және әдетте жыл бойы коммерциялық мақсатта, яғни сату үшін өңделеді.Патулин сондай-ақ өнімдерді сақтау кезінде пайда болуы мүмкін және азық-түлік өнімдерін өңдеу кезінде десол күйінде қалады. Сондықтан осы уыттың адамға әсерін дұрыс бағалауды қамтамасыз ету үшін жеміс негізінде әр түрлі өнімдерге үнемі мониторинг жүргізу керек. Әртүрлі азық-түлік өнімдеріндегі микотоксиндерді анықтау үшін қолданылатын қолайлы тәсіл-патулиннің құрамына сандық талдау жүргізуге мүмкіндік беретін ультракүлгін және масс-спектрометриялық детекторы бар сұйық хроматография болып табылады.
Патулин негізінен Aspergillus , Penicillium және Byssochlamys тұқымдарына тиесілі саңырауқұлақтардың бірнеше түрімен өндіріледі, жемістер және олардан алынған өнімдер Penicillium және Byssochlamys бұзылған жағдайда пайда болатындары ең зерттелген саңырауқұлақтар болып табылады, ал Penicillium expansum ең таралған ластаушы болып табылады. Ол дені сау және шіріген алмаларда және басқа да жемістерде, мысалы, алмұрт, шабдалы немесе өріктерде де кездеседі.
Жүргізілген бірнеше зерттеулерден байқағанымыздай, патулин уытты, мутагендік, канцерогенді және тератогенді қасиеттер көрсетті. Жануарларға жасалған зерттеулерде патулинді оларға енгізген кезде ми, бүйрек, бауыр сияқты түрлі ағзалардың зақымдануын тудырған. Патулиннің тірі жасушалар мен мүшелерге теріс әсері тағамдағы осы микотоксинді анықтау қажеттілігі мен қызығушылығын тудырады. Күрделі тағамдық матрицалардағы патулиннің құрамын анықтау күрделі матрицалардан туындайтын сезімталдықтың төмендігінен сандық талдау үшін жаңа міндеттер қояды. Осы талдамалық проблемаларды еңсеру үшін қолданыстағы хаттамаларда қосымша жетілдірулер және үлгілерді дайындау үшін жаңа әдіснамалар, сондай-ақ озық аналитикалық жабдықтар (яғни сұйықтықты хроматографиямен үйлескенмасс-спектрометрия) әзірлеу қолданылады. Анализдер мен зертханалық зерттеулер Нұр-сұлтан қаласындағы зертханаларда жүргізіледі.
QuEChERS
хроматографиялық талдау үшін үлгілерді алдын ала өңдеу әдісі ретінде оның атауына енгізілген артықшылықтардың арқасында QuEChERS (Quick, Easy, Cheap, Effective, Rugged және Safe деген сөздің қысқартылған түрі) айтарлықтай танымалдыққа ие болып келеді. QuEChERS әдістемесі дәстүрлі түрде 10 г гомогенделген үлгінің бастапқы экстракциясын 10 мл ацетонитрилді пайдалана отырып, тұз қоспасын (4 г сусыз магний сульфаты және 1 г натрий хлориді) қосқаннан кейін бөлу сатысымен қамтиды. Ацетонитрильді экстракт (1 мл) одан әрі 150 мг сусыз магний сульфатын және 25 мг алғашқы екінші аминнің сорбентін (PSA) пайдалана отырып, дисперсиялық қатты фазалы экстракциямен (dSPE) тазартылады.Дисперсиялық SPE дәстүрлі SPE салыстырғанда көптеген артықшылықтарға ие, мысалы, кондиционерлеу және элюирлеу кезеңдерін жою, сорбент шығынын азайту және қосымша жабдықты міндетті пайдалану, яғни вакуум/қысымды бақылау немесе ағысты бақылау құрылғылары. DSPE сорбенттерді тазалау кезінде олар үлгінің матрицасынан қосылыстарға кедергі келтіретін және талдауларды сұйық фазада ұстап тұруға мүмкіндік беретін іріктемелі экстрагирленген сорбентті ұстап тұру үшін таңдалады. Бірнеше dspe сорбенттері қанағаттанарлық шығарып алу және дәл нәтижелерді алу үшін сыналды, яғни. сорбент PSA сияқты органикалық қышқылдар, полярлық пигменттер және қант сияқты полярлық матрицаның көптеген компоненттерін тиімді жояды. Көміртегі сорбенттері каротиноидтарды, хлорофиллді және стериндерді жақсы жоюды қамтамасыз етеді.
Сұйықтықты хроматография-масс-спектрометрия әдісі
Сұйықтықты хроматография-масс-спектрометрия (СХ-МС) өзінің әмбебаптығы, ерекшелігі және селективтілігі арқасында тамақ өнімдерін талдауда кеңінен қолданылады. Жемістердегі патулиннің мониторингіне арналған зерттеулердің көпшілігінде СХ теріс иондар режимінде жұмыс істейтін үштік квадропульді электрлі сепкіші (LC-QQQ) бар тандемді масс-спектрометрмен бірге қолданылады. Ион m / z 153 (Протон жоғалғаннан кейін патулиннің тиісті молекуласы, [M – H] - ) патулинге тән ион- жол салушы ретінде жиі таңдалады.
Жылжымалы фаза судан және метанолдан немесе судан және ацетонитрилден тұрады. Әдіс әртүрлі жеміс шырындарында (алма, жүзім, апельсин, алмұрт) және кептірілген жемістерде (алма, өрік, киви, қара өрік, інжір) патулинді анықтау үшін қолданылды. Алма шырыны матрицасы үшін бағалау 92% - дан жоғары болды. QuEChERS процедурасы мен SPE тазалау комбинациясын пайдалану матрица компоненттері мен патулиннің алдын ала концентрациясын тиімді жоюға мүмкіндік берді, бұл 0,5-тен 2,5 мкг/кг-ға дейінгі диапазонда сандық анықтау шегіне алып келді және бұл жақсы нәтижеболып табылады.
Шешім
Микотоксиндерді жұқтырған жемістерді тұтыну денсаулыққа қауіп төндіреді, сондықтан микотоксиндердің деңгейін, әсіресе балалардың тамақтануында қатаң бақылау керек. Жақында жасалған зерттеулерде әртүрлі жемістерде патулиннің жиі пайда болатынын көруге мүмкіндік берді, соның ішінде негізінен зерттелген алма, басқа да сүйекті жемістер, сондай-ақ пигменттелген жемістер мен туынды өнімдер.
