Топырақ - бұл микроорганизмдердің табиғи тіршілік ету ортасы. Олардың қолайлы дамуы үшін барлық жағдайлар бар (ылғалдың, органикалық және минералды заттардың жеткілікті мөлшері). Табиғи субстраттардың ішінен топырақ ең тұрақты микрофлораны құрайтын микроорганизмдермен өмір сүреді. Бұл микрофлораның санитарлық-гигиеналық рөлі зор. Топырақ микроорганизмдері органикалық қалдықтардың минералдануына, топырақты өздігінен тазартуға, табиғаттағы заттардың айналымына қатысады.
Патогендік микроорганизмдер топыраққа пациенттердің шығарындыларымен, сондай-ақ жұқпалы аурулардан қайтыс болған адамдар мен жануарлардың мәйіттерімен, ағынды сулармен бірге түседі. Осыған байланысты топырақ жұқпалы аурулар қоздырғыштарының таралу көзі бола алады. Топыраққа сапрофиттік және патогенді микробтармен шикізат, тамақ, жем себуге болады. Сондықтан топыраққа енетін қалдықтар тазартылып, зарарсыздандырылуы керек. Топырақтың санитарлық жағдайы микробиологиялық көрсеткіштермен бағаланады.
Топырақтың микрофлорасы Топырақтағы микроорганизмдердің сандық және түрлік құрамы ондағы органикалық заттардың, ылғалдың, рН-нің, температураның, климаттық жағдайлардың, өңдеу әдістерінің және т.б. анықталады, топырақтағы органикалық заттардың мөлшері көбейген сайын, әдетте, микроорганизмдердің саны да артады. Органикалық заттар - бұл топырақ бактерияларының көпшілігі үшін өсіру орны. Топырақтың органикалық заттардың негізгі құрамдас бөлігі жануарлар мен өсімдік тіндерінің қалдықтары.
Топырақтағы микробтардың ең көп мөлшері 10–20 см тереңдікте болады, 1-2 м тереңдіктен бастап олардың саны күрт азаяды. Бұл топыраққа терең енген сайын аэробты бактериялардың тіршілік әрекеті үшін қажетті органикалық заттардың, сондай-ақ оттегінің мөлшері азаятындығына байланысты. Топырақтағы микроорганизмдердің саны солтүстіктен оңтүстікке дейін артады, ал көктемде олардың саны едәуір артып, жаздың, күздің басында максимумға жетеді; қыста - күрт төмендейді.
Патогендік спора түзбейтін микробтар топырақта әлдеқайда қысқа уақытқа өмір сүреді: дизентерия қоздырғыштары - 10 күннен 9 айға дейін; тырысқақ вибриосы - 10 күннен 4 айға дейін; іш сүзегі бактериялары - 14 күннен 10 айға дейін; шошқалардың бактериялары - 6 айға дейін; Туляремия бактериялары - 10 күннен 2,5 айға дейін; Микобактерия туберкулезі - 3 айдан 7 айға дейін немесе одан көп; Бруцелла - 2 айдан 3 айға дейін. Топырақта споралық емес микробтардың тіршілік етуі қоздырғышпен бірге қоректік заттардың жеткілікті мөлшерін (нәжісті, қақырықты, іріңді және т.с.с.) жұтуымен, қоршаған ортаға қолайлы физикалық-химиялық жағдайлардың болуымен және антагонистік микробтардың болмауымен жеңілдейді. Жерленген мәйіттерде патогендік микроорганизмдердің тіршілік ету уақыты келесідей: тырысқақ вибриосы - 17-ден 28 күнге дейін; оба қоздырғышы - 5-тен 28 күнге дейін; Микобактерия туберкулезі - 3 айдан 4 айға дейін; күйдіргі қоздырғышының споралары - 2-ден 17 жасқа дейін; құтыру вирусы - 14-тен 21 күнге дейін.
Топырақта энтеровирустардың өмір сүруі 14-тен 170 күнге дейін және топырақтың түріне, рН мен температураға байланысты. Ол сазды топырақта ұзақ болады (топырақтың бұл түрі энтеровирустарға қарсы едәуір адсорбциялық қабілетке ие), рН 7,5, температураның 3-8 ° C дейін төмендеуі. Топырақ ежелден инфекциялық ауру қоздырғыштарының (күйдіргі, сіреспе, газ гангренасы және т.б.) берілу факторы ретінде белгілі болды. Күйдіргі қоздырғышының споралары ластанған топырақпен байланысқан адамның денесіне, азық-түлікке, жемге енуі мүмкін. Сіреспе, газдық гангрена адамдарда осы инфекциялардың қоздырғыштарының споралары бар жараларды жермен ластаған кезде пайда болады.
Ең қауіптісі - ішек инфекциясы бар науқастардың нәжісімен ластанған топырақ. Дизентерия, тырысқақ, іш сүзегі, сальмонеллалар, энтеровирустық аурулардың қоздырғыштары адам ағзасына көкөністермен, жемістермен және жермен ластанған басқа да тағамдармен енеді. Ішек инфекцияларының таралу деңгейі мен нашар тазартылуына байланысты топырақтың санитарлық жағдайы арасында тікелей байланыс орнатылды. Топырақты санитарлық бағалауда топырақты микробиологиялық көрсеткіштер бойынша санитарлық бағалау нәтижелерін ескереді; химиялық, микробиологиялық және гельминтологиялық зерттеулер. Микробиологиялық зерттеу топырақтың санитарлық бағасы, өзін-өзі тазарту процестерінің сипаттамасы, топырақты және қалдықтарды залалсыздандырудың биотермиялық әдістерін бағалау кезінде, құрылысқа жарамды учаскелердің жарамдылығын анықтау кезінде, сонымен қатар эпидемиологиялық зерттеулерде топырақтың ластану жолдарын, ондағы патогендік микробтардың өмір сүру ұзақтығын және т.б. анықтау үшін жүргізіледі. Тапсырмаға байланысты зертханада топырақтың толық санитарлық-бактериологиялық талдауы қолданылады. Толық талдау - микроб (бактериялардың жалпы саны), колитра, анаэробтардың титрі (Cl. Perfringens), протей, термофильдер.
