Молекулалық-генетикалық зерттеулер зертханасы (МГЗЗ) Қазақстан Республикасы Президенті Әкімшілігінің Медицина орталығының «Республикалық мемлекеттік кәсіпорны «Санитарлық-эпидемиологиялық сараптама орталығы» құрылымдық бөлімшесі болып табылады.
Зертхана Қазақстан Республикасының аккредитациялау жүйесінде ГОСТ ISO/IEC 17025-2019 «Сынақ және калибрлеу зертханаларының құзыреттілігіне қойылатын жалпы талаптар» талаптарына сәйкес аккредиттелген. Сонымен қатар, зертхана IV санатты патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге рұқсат (№ KZ22VMY00006473, 13.06.2024) және III санатты патогенді биологиялық агенттермен жұмыс істеуге рұқсат (№ KZ49VMY00006472, 13.06.2024) алған.
Зертхананың зерттеу сапасы мен сенімділігін бағалау үшін, жыл сайын МГЗЗ Англияның Fera Science Ltd. ғылыми-зерттеу институтымен Fapas біліктілікті тексеру бағдарламасына қатысады. Қатысу нәтижелері зерттеу нәтижелерінің 100%-ға сәйкестігін көрсетіп, зертхананың құзыреттілігін растайды.
Зертхана келесі салаларда молекулалық-генетикалық зерттеулер жүргізеді:
• Тамақ өнімдері
• Шикізат және жемшөп өнімдері
• Парфюмерлік-косметикалық өнімдер
• Арнайы өнімдер (спортивті тамақ, балалар тағамы, ҚҚА)
• Жануарлар ДНҚ идентификациясы
• Өсімдік шығу тегі ДНҚ анықтамасы
• Аллергендер анықтамасы
Аккредитация саласына сәйкес зерттеулер Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттарына, халықаралық стандарттарға және Кеден одағының техникалық регламенттеріне сәйкес жүргізіледі.
Зерттеу жүргізу:
1.Генетикалық тұрғыдан модификацияланған организмдерді (ГМО) анықтау: МГЗЗ тамақ өнімдері, жемшөптер және шикізаттарды ГМО бар-жоғын ПЦР әдісімен тексереді. Бұл әдіс ГМО түрлерін анықтауға мүмкіндік береді, соның ішінде 35S, CaMV және NOS промоторларын, сондай-ақ генетикалық тұрғыдан модификацияланған соя, жүгері, рапс сияқты өсімдік түрлерін идентификациялауға мүмкіндік береді.
2.Жануарлар ДНҚ идентификациясы: ПЦР әдісі жануарлардың түрлерін тамақ өнімдерінде, жемшөптер мен шикізатта нақты анықтауға мүмкіндік береді. Бұл зерттеу өнімнің құрамын растайтын, бұрмалаушылықты болдырмауға және халяль немесе кошер сертификаттарын сақтау талаптарына сәйкес келеді. МГЗЗ шошқа, ірі қара (сиыр), қой, тауық, жылқы/есек түрлерінің ДНҚ-сын анықтайды.
3.Listeria monocytogenes ДНҚ анықтамасы: ПЦР әдісі өте жоғары сезімталдықпен жұмыс істейді және микробтарды үлгіде төмен концентрацияда болса да анықтауға мүмкіндік береді. Бұл зерттеу тамақ өнеркәсібі үшін аса маңызды, себебі бұл микроорганизм адам денсаулығына үлкен қауіп төндіреді. ПЦР әдісі классикалық (құрғақ) әдістерге қарағанда Listeria monocytogenes ДНҚ-ны 3 сағат ішінде байыту ортасынан анықтауға мүмкіндік береді.
4.Salmonella spp. ДНҚ анықтамасы: Реал-тайм ПЦР әдісін пайдалану арқылы патогенді өнімдерде және шикізатта тез әрі дәл анықтауға болады. Бұл зерттеу сальмонеллездің өршу қаупін азайтып, өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз етеді. Зерттеу 3 сағат ішінде байыту ортасынан ПЦР әдісімен жүргізіледі және жоғары сезімталдық пен дәлдікке ие.
5.Аллергендер анықтамасы: МГЗЗ тағам өнімдеріндегі аллергендерді ПЦР әдісімен анықтайды. ТР ТС «Тамақ өнімдерінің таңбалау бөлігінде» (ТР ТС 022/2011) аллергендер мен белгілі бір аурулар үшін қарсы көрсеткіштер тудыратын компоненттер өнімнің құрамында көрсетілуі тиіс. МГЗЗ бадам, балдыркөк, балық, орман жаңғағы, моллюскілер, қыша, сұлы, жержаңғақ, кунжут және соя сияқты аллергендерді анықтайды.
6.Толық геномдық секвенирлеу SARS-CoV-2 вирусын (COVID-19 қоздырғышы) жүргізу: бұл вирус РНҚ немесе ДНҚ тізбегінің толық тәртібін анықтау процесі, бұл зертханаға оның генетикалық ақпаратын нақты анықтауға мүмкіндік береді. Бұл вирус құрылымын, оның мутацияларын және эволюциясын зерттеуде маңызды қадам болып табылады.
Құрал-жабдықтар:
1.Реал-тайм ПЦР: Зертхана жоғары дәлдік пен сезімталдыққа ие MA-6000 амплификаторын пайдаланады, ол бірнеше үлгіні бір уақытта әртүрлі флуоресцентті маркерлермен талдауға мүмкіндік береді. Бұл құрал ПЦР әдісін пайдалана отырып, кең ауқымды зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді.
2.Жаңа буын секвенирлеуі (NGS): МГЗЗ Ion S5 жүйесін қолданады, ол геномдарды жылдам әрі дәл секвенирлеуге мүмкіндік береді. Ion S5 секвенаторы полногеномдық секвенирлеу жүргізуге және генетикалық материалдағы ең кіші өзгерістерді анықтауға мүмкіндік береді. Ion Chef жүйесі секвенирлеуге арналған үлгілерді автоматты түрде дайындауға және чиптерді жүктеуге көмектеседі, бұл қол еңбегін минимизациялайды және нәтижелердің тұрақты сапасын қамтамасыз етеді.
Осылайша, МГЗЗ молекулалық-генетикалық зерттеулердің кең спектрін ұсына отырып, заманауи құрал-жабдықтар мен жоғары білікті мамандардың көмегімен нәтижелердің жоғары сапасы мен дәлдігін қамтамасыз етеді.
